Jak to dokładnie działa?
Na początku warto dowiedzieć się, jak praca tego rodzaju urządzeń wygląda od strony technicznej. Aparaty stosowane do leczenia obturacyjnego bezdechu sennego, takie jak CPAP i APAP, działają poprzez dostarczanie w różnych trybach ciśnienia powietrza do płuc. Powietrze tłoczone jest przez maskę nosową lub ustną. W ten sposób zapobiega zapadaniu się dróg oddechowych, a co za tym idzie, przyczynia do przywrócenia prawidłowego oddechu w czasie snu.
Do najważniejszych elementów takich aparatów należy generator ciśnienia. Jest to „serce” całego układu. Kluczowy jest – zależnie od zastosowanego rozwiązania – specjalistyczny wentylator bądź sprężarka. To właśnie dzięki niemu możliwe jest wytworzenie podciśnienia, które pomaga prawidłowo pobierać powietrze przez płuca. Zależnie od różnych czynników dobrać można urządzenie, które umożliwia dopasowanie ustawień do konkretnych wymagań pacjenta. Korzysta się z urządzeń różnego typu, które posiadają odmienne mechanizmy zapobiegające pojawieniu się bezdechu.
- Aparat CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) – charakteryzuje się stałym ciśnieniem roboczym. Jego wartość ustawiana jest ręcznie przez użytkownika, na podstawie zaleceń lekarskich oraz własnych odczuć.
- Aparat AutoCPAP (lub APAP – Automatic Positive Airway Pressure) – działa, ciągle monitorując proces oddychania pacjenta oraz w czasie rzeczywistym dostosowuje wartość ciśnienia. Urządzenie takie wykorzystuje specjalne algorytmy, które analizują sygnały oddechowe i inne parametry, aby ocenić, jakie ciśnienie jest wymagane w danym momencie. Dzięki temu działa tylko wtedy, gdy jest to konieczne.
- Aparat BiPAP (lub BPAP – Bilevel Positive Airway Pressure) – jest to inna, bardziej zaawansowana wersja sprzętu automatycznego. Jego praca polega nie tylko na automatycznym uruchamianiu, lecz także na indywidualnym doborze ciśnienia dla wdechu (wyższe) oraz wydechu (niższe). Generator ciśnienia automatycznie przełącza się między tymi dwoma poziomami w zależności od fazy oddechu. Ta funkcja pozwala maksymalnie zwiększyć komfort pacjentów podczas stosowania aparatu.
Dlaczego warto stosować takie maszyny?
Obturacyjny bezdech senny, choć wydaje się na początku niewinnym objawem innych schorzeń, jest niezwykle niebezpieczny. To powszechny problem na całym świecie – możliwe, że nawet 20-30% dorosłych osób w jakimś stopniu boryka się z tą chorobą. Pomimo że kojarzy się ją np. z otyłością (50-60% pacjentów z OBS jest otyłych), to jednak wpływ na nią mają również inne schorzenia, a także wiek czy tryb życia. Najgorszym jest fakt, że sporo przypadków to OBS bezobjawowy, czyli niedający bezpośrednich symptomów oraz oczywistych przyczyn. Dlatego też niezwykle ważna jest szczegółowa oraz regularna diagnostyka.
Nieleczony OBS wpływa negatywnie nie tylko na poziom dotlenienia organizmu, lecz ogólnie na jego funkcjonowanie. I tak bezdech senny drastycznie oddziałuje na stan psychiczny chorego czy układ krążenia. Dodatkowo regularnie pozbawiany tlenu umysł nie pracuje prawidłowo, dlatego wzrasta ryzyko spowodowania przez pacjenta wypadku drogowego przez obniżoną koncentrację. Są to, oprócz bezpośredniego skutku w postaci nagłego przerwania oddechu podczas snu, przyczyny zgonów powiązane z OBS. Dlatego też stosowanie aparatów oddechowych jest zalecane przez lekarzy specjalistów, a każdy chory powinien się do takich zaleceń stosować.
Gorzki lek najlepiej leczy?
Korzystanie z aparatów oddechowych pomaga uniknąć poważnych skutków chorowania na OBS oraz jest jedną z metod leczenia tej przypadłości. Głównymi zaletami stosowania aparatów jest ogromna poprawa jakości snu oraz życia pacjenta. Podczas leczenia zwiększa się poziom energii i witalności, redukuje się ryzyko chorób serca czy cukrzycy oraz poprawiają funkcje poznawcze. Niestety, pomimo wielu korzyści rozwiązanie to nie jest pozbawione wad, co niektórych pacjentów niepotrzebnie zniechęca.
Zmiany zawsze są nieprzyjemne
Dość sporą wadą, która zniechęca pacjentów do stosowania aparatów, jest proces przyzwyczajenia się do maski tlenowej. Niemalże każdy podczas pierwszych prób korzystania z maszyny odczuwa dyskomfort, mając założoną maseczkę w czasie snu. Wtedy też trzeba sobie uświadomić, że unikanie stosowania aparatów może obniżać skuteczność leczenia. Warto także zdawać sobie sprawę, że takie odczucia są normalne, a samo przyzwyczajenie się do nowej sytuacji wymaga czasu.
Dobrą praktyką jest rozpoczęcie leczenia od krótszych epizodów stosowania maseczki podczas snu (np. do momentu wybudzenia). Można również stosować maseczkę co drugą noc – po jakimś czasie pacjent nie będzie miał problemu, żeby używać jej za każdym razem.
Gdy jest za sucho
Warto wspomnieć o częstym występowaniu nieprzyjemnych efektów stosowania omawianych aparatów. Mowa o niegroźnych podrażnieniach skóry, przesuszeniu śluzówki jamy ustnej czy naskórka twarzy. Może to przyczyniać się do problemów ze snem czy powodować dyskomfort, także w ciągu dnia. Aby temu zapobiec, należy:
- prawidłowo dopasować maseczkę do twarzy,
- regularnie czyścić maseczkę oraz przewody oddechowe, a także wymieniać niezbędne filtry,
- odpowiednio ustawić pracę aparatu,
- zadbać o właściwe nawodnienie organizmu,
- stosować preparaty do nawilżania śluzówki jamy ustnej czy skóry twarzy.
A może zbyt mokro?
Do dodatkowych efektów ubocznych stosowania aparatów oddechowych można zaliczyć także czasami występujący ślinotok. Pomimo że maseczka twarzowa wydaje się doskonale izolować i zatrzymywać wilgoć w środku, to śluzówka mimo to może ulec przesuszeniu. Często ma to miejsce wtedy, gdy ustawienia ciśnienia są nieco zbyt mocne. W efekcie reakcją organizmu jest próba przywrócenia jej normalnego nawilżenia. Wtedy też można zaobserwować pojawienie się nadmiaru śliny. Nie jest to groźne dla naszego zdrowia, jednakże na pewno nie jest przyjemne – w szczególności rano, po przebudzeniu i ściągnięciu maseczki.
Jeśli jednak objaw ten jest dla nas wyjątkowo uciążliwy bądź z czasem się nasila, warto udać się z tym problemem do specjalisty. Lekarz pomoże ustalić przyczynę tej przypadłości i ewentualnie da zalecenia bądź wdroży odpowiednią terapię. Podobnie jest z innymi niepokojącymi objawami, występującymi podczas korzystania z aparatów oddechowych. Jeśli tylko więc zaobserwujemy je u siebie, powinniśmy niezwłocznie udać się do gabinetu lekarskiego. Dzięki temu będzie można poprawić swój komfort podczas snu i kontynuować leczenie OBS bez przeszkód.
Jak widać, codzienność pacjentów chorujących na OBS nie jest usłane różami. Jednakże warto zwrócić uwagę, że w zamian za opisane powyżej niedogodności mają oni szansę na diametralną poprawę jakości swojego życia, a co najważniejsze, na uniknięcie poważnych chorób, których leczenie nie jest już tak proste. Co więcej, dzięki poprawie swojego stanu zdrowia przy pomocy aparatów ma się więcej siły do walki z chorobami towarzyszącymi, które były przyczyną pojawienia się OBS bądź skutkiem trwającego przez lata bezdechu. I właśnie to powinno być główną motywacją pacjentów, aby przekonać się do stosowania specjalistycznych maszyn oddechowych.